Hiện nay, rác thải nhựa đang là mối đe dọa đến môi trường toàn cầu. Với thói quen sử dụng các sản phẩm từ nhựa, túi ni lông khó phân huỷ. Việt Nam đã và đang là những quốc gia ô nhiễm rác thải nhựa nằm trong top 5 của thế giới. Thừa Thiên Huế được xem là tỉnh đầu của Việt Nam tiên phong trong các phong trào giảm thiểu rác thải nhựa.

Thực trạng rác thải nhựa của Việt Nam và tỉnh Thừa Thiên Huế hiện nay

Thống kê cho thấy, trung bình mỗi năm Việt Nam thải ra khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa, trong đó có khoảng hơn 30 tỷ túi nilon. Trung bình, mỗi hộ gia đình tại Việt Nam sử dụng khoảng một kg túi ni lông mỗi tháng. Hơn 80% số đó đều bị thải bỏ sau khi dùng một lần.

Việc xã hội lạm dụng sử dụng sản phẩm nhựa, nhất là túi ni lông khó phân hủy, sản phẩm nhựa dùng một lần đã và đang để lại những hậu quả khủng khiếp đối với môi trường. 

Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, lượng chất thải nhựa hiện vẫn ở mức rất cao. Đây là một “gánh nặng” nghiêm trọng cho môi trường. Mỗi năm, tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt là 25 triệu tấn nhưng chỉ có 30% được xử lý đốt hoặc sản xuất phân hữu cơ, hơn 70% chôn lấp trực tiếp. Trong đó, lượng chất thải nhựa và túi ni lông chiếm khoảng 8%-12%; số lượng rác thải nhựa, túi ni lông tăng dần theo từng năm. Điều này có thể dẫn đến thảm họa môi trường, đặc biệt ô nhiễm đại dương.

Tại Thừa Thiên Huế, theo thống kê gần nhất, mỗi ngày toàn tỉnh Thừa Thiên Huế phát sinh khoảng 600 tấn chất thải rắn sinh hoạt chưa qua phân loại. Riêng khu vực Thành phố Huế mỗi ngày phát sinh khoảng 200 tấn chất thải rắn sinh hoạt, trong số đó có khoảng 6% là rác thải nhựa và túi ni lông. Số rác thải phát sinh nói trên vẫn chưa kể đến lượng chất thải rắn y tế, chất thải rắn công nghiệp và chất thải rắn xây dựng thải ra hàng ngày…

Rác thải nhựa ngày càng tăng là do đâu?

• Có thể thấy, nguồn gốc phát sinh rác thải nhựa xuất phát từ sự tiện lợi trong tiêu dùng của các sản phẩm từ nhựa.
• Lạm dụng đồ nhựa dùng một lần vì chúng nhanh gọn, không cần rửa hay phải lau chùi…tuy nhiên, những loại sản phẩm nhựa này ảnh hưởng đến môi trường như thế nào, bao lâu phân huỷ thì họ không quan tâm về vấn đề đó.
• Lượng rác thải nhựa ngày càng tăng, trong khi năng lực quản lý chất thải, tái chế rác thải nhựa ở Việt Nam còn nhiều bất cập, hạn chế. Điều này đã vô hình làm tăng thêm gánh nặng cho môi trường dẫn đến môi trường đang phải hứng chịu những hậu quả từ rác nhựa.
• Ý thức về rác thải của người dân còn kém, chưa nhận thức đúng về mức độ nguy hiểm của ô nhiễm rác thải nhựa đối với môi trường. Công tác phân loại rác tại nguồn chưa được thực hiện nghiêm ngặt.

Thừa Thiên Huế đã có những hành động nào để giảm thiểu rác thải nhựa ra môi trường?

Chính từ việc lạm dụng sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần, túi ni lông khó phân huỷ…đã và đang để lại những hậu quả nghiêm trọng đến môi trường, đáng báo động là ô nhiễm nhựa đại dương đã, đang và sẽ gây thiệt hại cho hệ sinh thái ở nước ta nói chung và tỉnh Thừa Thiên Huế nói riêng. Xuất phát từ tình hình đó, Thừa Thiên Huế đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực nhằm giảm thiểu rác thải nhựa ra môi trường.

Ngày 02/03/2021, Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh Thừa Thiên Huế đã ban hành Chỉ thị số 09/CT-UBND về tăng cường quản lý và giảm thiểu rác thải nhựa trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. Chỉ thị yêu cầu các giám đốc, thủ trưởng các cơ sở ban ngành, các tổ chức, đoàn thể chính trị xã hội cấp tỉnh, UBND các huyện, thị xã, thành phố Huế xây dựng kế hoạch kiểm tra về giảm thiểu, phân loại, thu gom, tái sử dụng, tái chế và xử lý chất thải nhựa trong đơn vị và tiếp tục thực hiện, phát huy, lan tỏa phong trào “Ngày Chủ nhật xanh”, “Nói không với túi ni lông và sản phẩm nhựa sử dụng một lần”…

Phong trào “Ngày Chủ nhật xanh”

Phong trào “Ngày Chủ nhật xanh” tại Thừa Thiên Huế với chủ đề “Hãy hành động để Thừa Thiên Huế thêm xanh – sạch – sáng” được phát động từ đầu năm 2019, đã thực sự có sức hút, có hiệu ứng rất mạnh, được lan tỏa rộng rãi. 

Được biết, phong trào ra đời trong bối cảnh công tác vệ sinh môi trường ở tỉnh còn nhiều tồn tại, tình trạng ô nhiễm môi trường xảy ra khắp nơi từ thành thị đến nông thôn. Phong trào ra đời đã góp phần nâng cao ý thức của cộng đồng xã hội chung tay bảo vệ môi trường, xây dựng nếp sống văn minh, được Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc khen ngợi, là hành động bảo vệ môi trường điển hình đáng để các tỉnh bạn học hỏi.

Đến nay, phong trào đã được diễn ra ba năm, khoảng thời gian tuy không dài, nhưng những kết quả mà toàn dân và toàn hệ thống chính trị tỉnh Thừa Thiên Huế đồng lòng, chung tay thực hiện, có thể khẳng định Đề án “Ngày Chủ Nhật xanh” không chỉ dừng ở phong trào nhanh chóng qua đi, mà nó đã trở thành một thói quen, một nếp sống đẹp, dần dần xây dựng ý thức, thói quen của người dân, là hoạt động thường xuyên tại mỗi cơ quan, đơn vị trên địa bàn toàn tỉnh.

Trong thời điểm dịch Covid-19 đang diễn ra phức tạp, tưởng chừng phong trào này cũng sẽ ngưng duy trì. Tuy nhiên, điều đáng bất ngờ là dù ở khó khăn, nguy hiểm đó, nhưng phong trào vẫn được duy trì thường xuyên, liên tục bằng nhiều hình thức linh hoạt, quy mô phù hợp với tình hình dịch bệnh, góp phần làm sạch môi trường gắn liền với công tác phòng, chống dịch bệnh. Từ đó, làm thay đổi diện mạo từ thành thị đến nông thôn, một số vấn về môi trường cũng được giải quyết, những “điểm đen” về ô nhiễm môi trường được giảm bớt, nâng cao nhận thức của người dân về tư duy “sống xanh” – bảo vệ môi trường và hơn nữa là chất lượng đời sống nhân dân.

Từ phong trào “Ngày Chủ Nhật xanh”, đã có nhiều chương trình, cuộc vận động đã lan tỏa ở nhiều địa phương như “Thôn làng không rác”, “Tổ dân phố không rác”, “Xây dựng tuyến đường xanh – sạch – đẹp”, “Tuyến đường không túi ni lông, không rác thải”, “Công sở văn minh, sạch đẹp”, “Chúng ta hãy làm sạch biển”…Tính đến nay, các huyện, thị xã, thành phố đều đã đưa phong trào “Ngày Chủ nhật xanh” vào tiêu chí thi đua.

Phong trào “Nói không với túi ni lông và sản phẩm nhựa sử dụng một lần”

Cũng vào năm 2019, tiếp nối chương trình “Ngày Chủ nhật xanh”, UBND tỉnh mong muốn phong trào “Nói không với túi ni lông và sản phẩm nhựa sử dụng một lần” cũng sẽ được sự lan toả và nhận được nhiều sự tham gia, hưởng ứng tích cực của các cấp, các ngành, các tầng lớp nhân dân. Nhằm góp phần cho Thừa Thiên Huế ngày càng xanh – sạch -sáng và hướng đến mục tiêu xây dựng tỉnh nhà phát triển theo hướng đô thị “Di sản, văn hoá, sinh thái, cảnh quan, thân thiện với môi trường”.

Ông Phan Ngọc Thọ – Phó Bí thư thường trực Tỉnh uỷ Thừa Thiên Huế đã chỉ đạo cho Sở Tài chính không thanh toán các khoản chi trong cơ quan hành chính nhà nước, đơn vị sự nghiệp liên quan đến việc sử dụng các sản phẩm nhựa, ni lông sử dụng một lần, khó phân huỷ. Đồng thời, Sở tài chính cũng phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn cụ thể một số chủng loại sản phẩm, hàng hoá, vật dụng thay thế.

Để hưởng ứng phong trào “Nói không với túi ni lông và sản phẩm nhựa sử dụng một lần”, các siêu thị ở Huế như Big C, Co.opmart đã tiến hành triển khai mô hình dùng lá chuối để gói rau, củ… nhằm giảm thiểu tối đa việc sử dụng túi ni lông dùng một lần. Đại diện Siêu thị Big C Huế cũng cho biết, thời gian tới đơn vị này sẽ đẩy mạnh việc đưa các sản phẩm bao bì dễ tiêu huỷ, các loại bao bì hữu cơ dễ phân huỷ vào công tác đóng gói hàng hoá. 

Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế cũng đã tích cực triển khai thực hiện phong trào với tên gọi “Nói không với túi ni lông, đi chợ bằng giỏ nhựa” nhằm tuyên truyền, nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường cho các chị em phụ nữ trên địa bàn huyện nói riêng và tỉnh Thừa Thiên Huế nói chung.

Triển khai chương trình, dự án giảm thiểu chất thải nhựa

Ngày 11 tháng 11 năm 2021 vừa qua, tỉnh Thừa Thiên Huế và Tổ chức Quốc tế và bảo tồn thiên nhiên (WWF) – Việt Nam đã tổ chức lễ công bố và Hội thảo Khởi động Dự án “Huế –  Đô thị giảm nhựa ở miền Trung Việt Nam”. Mục tiêu dự án này hướng tới là chất thải rắn sinh hoạt được phân loại tại nguồn. Đến năm 2024, Huế trở thành “Đô thị giảm nhựa” với 70% chất thải rắn được phân loại tại nguồn, thu gom và xử lý, đồng thời rác tái chế từ bãi chôn lấp được đẩy mạnh thu hồi.

Dự án này được thực hiện trong 4 năm, chia thành 2 giai đoạn từ năm 2021-2024. Giai đoạn vào năm 2021 là giai đoạn khởi động dự án, giai đoạn 2 (2022-2024) là giai đoạn triển khai thực hiện. Với tầm nhìn và mong muốn đến năm 2030, đưa Huế trở thành một điểm đến không rác thải nhựa.

Ngoài các chương trình, dự án nổi bật trên, Thừa Thiên Huế cũng đã có nhiều chương trình hành động vì môi trường khác. Có thể xem Thừa Thiên Huế là “điểm sáng” trong việc thực hiện hoạt động giảm thiểu rác thải nhựa trên địa bàn, các hoạt động này đều được lan tỏa rộng khắp, vừa nâng cao nhận thức của người dân, giúp người dân có cái nhìn khác hơn về rác thải, góp phần bảo vệ môi trường, chất lượng đời sống được nâng cao.